اهمیت ژئوپلتیکی احیای خط لوله صلح| تاثیر نیرو‌های ثالث بر روابط تهران-اسلام آباد
تاریخ انتشار: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۲۰۱۱۶
ایران و پاکستان هر دو با مسائل مبرمی از انواع مشکلات مختلف مواجه هستند، اما هر دو طرف می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات مربوطه خود را حل کنند.
ایران و پاکستان در سال گذشته مجموعه ای از قراردادهای همکاری را امضا کردند. در این مراسم یک سلسله یادداشت تفاهم برای گسترش همکاری‌ها در بخش‌های تجاری، انرژی، حمل و نقل، فرهنگی، گردشگری و رسانه امضا کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان در گذشته بیش از ۲۰ جلسه تشکیل داده است و براساس یکی از تفاهمات، ایران در حال بررسی توافقی برای صادرات ۵۰۰۰ مگاوات برق به پاکستان است. دو کشور از زمانی که طالبان در سال گذشته در همسایه مشترکشان افغانستان قدرت را در دست گرفت، در راستای بهبود روابط کار می‌کنند. بیشتر همکاری‌ها بر امنیت، به ویژه در مورد مرز مشترک آنها متمرکز شده است اما ایران همچنین به دنبال افزایش سطح تجارت با همسایگان خود از جمله پاکستان است.
ایران و پاکستان دارای مرزهای مشترک و منافع استراتژیک در اوراسیا هستند. تهران و اسلام‌آباد هر دو علاقه‌مند به تقویت همکاری‌های خود در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غلبه بر اختلافات خود برای بهره‌برداری از چندین فرصت مانند مشارکت با چین و دیگر بازیگران منطقه‌ای هستند. ایران و پاکستان با بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک، دارای مجموعه ای از منافع و نگرانی‌های متقابل هستند. دو کشور دارای اشتراکات فرهنگی و مذهبی بی‌شماری هستند که فراتر از مرزهای دو کشور همسایه است و می‌تواند زمینه‌ای برای نزدیکی بیشتر و همکاری در موضوعاتی مانند کریدورهای ارتباطی، روابط با چین، پناهجویان و مبارزه با افراط‌گرایی باشد.
کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان از کریدورهای جنوبی خود برای دسترسی به دریاهای آزاد استفاده می‌کنند. برای این کار باید از ایران و پاکستان عبور کنند. پروژه‌های توسعه‌ای در گوادر و چابهار برای آغاز همکاری بین دو بندر در حال پیگیری است. در سال‌های اخیر، هر دو کشور تلاش‌هایی را برای ایجاد ارتباط بین این دو با جاده‌ها و راه‌آهن انجام داده‌اند. این زیرساخت توسط چین سرمایه گذاری شده و در گوادر تحت پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) در حال ساخت است. همچنین با اجرای برنامه ۲۵ ساله ایران و چین برای توسعه چابهار، این امر می‌تواند زمینه را برای همکاری دو کشور در زمینه ترانزیتی و سایر پروژه های مرتبط فراهم کند.
چشم انداز تجارت بین دو کشور
بر اساس سند چشم انداز اقتصادی ایران که توسط بانک جهانی در اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد، تولید ناخالص داخلی این کشور از منفی ۶ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳.۱ درصد در سال ۲۰۲۱ رسیده است که به دلیل افزایش سرعت و حجم واکسیناسیون در کشور همراه با افزایش فروش نفت پس از یک رکود دو ساله بوده است. طی سال گذشته، پاکستان در رتبه نهم صادرات ایران قرار گرفته که نشان دهنده رشد ۲۲ درصدی نسبت به نیمه اول سال ۲۰۲۰ است. در مجموع بر اساس اعلام گمرک ایران، صادرات ایران به پاکستان در نیمه نخست سال جاری ۳۲۱ میلیون دلار و واردات از پاکستان به ۱۱۰ میلیون دلار رسیده است.
با توجه به چشم اندازهای مثبت اقتصاد ایران، امید زیادی برای بهبود تجارت با پاکستان پس از کاهش فشارهای ناشی از کووید-۱۹ و تحریم‌های آمریکا در کنار برنامه‌های ایران برای افزایش تجارت با این کشور وجود دارد. برخی از این مسیرها عبارتند از راه آهن چابهار-گوادر، مسیر دریایی بندرعباس-چابهار-گوادر-کراچی و بالعکس، و مسیرهای هوایی کراچی-کویته-زاهدان-چابهار و کراچی-کویته-زاهدان-مشهد.
همچنین هیچ مانعی برای واردات کالاهای پاکستانی مانند برنج، شکر و منسوجات وجود ندارد، چون در حال حاضر حجم زیادی از برنج و پوشاک پاکستانی به بازار ایران وارد می‌شود. بزرگترین مانع بر سر راه تجارت دو کشور تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی آمریکاست که برای غلبه بر این موضوع، ایران پیشنهاد ایجاد اتاق های مبادله کالا را داده است. بنابراین اگر نگرانی‌های دوجانبه کنار گذاشته شود، مشخص خواهد شد که فرصت‌های تجاری بین دو کشور بسیار زیاد و ریشه‌دار است. تفاوت های اندکی که باقی مانده است تنها به دلیل تفاوت در اقدامات انجام شده است و برای برهم زدن حسن همجواری بین آنها ریشه ندارد. هر دو کشور دارای ویژگی‌های هویتی عمیقی هستند و هر دو جمهوری اسلامی مبتنی بر اسلام و دموکراسی را انتخاب کرده‌اند.
با نزدیکتر شدن ایالات متحده به هند، افزایش تجارت بین ایران و پاکستان آنها را مصمم‌تر به همکاری با چین می‌کند
با نزدیکتر شدن ایالات متحده به هند، افزایش تجارت بین ایران و پاکستان آنها را مصمم‌تر به همکاری با چین می‌کند. پروژه‌های موجود در کنار پروژه ریلی ITI (راهروهای حمل و نقل ریلی ECO) که از استانبول به تهران و از تهران به اسلام آباد می‌رود، می‌تواند زمینه مناسبی برای همکاری برای جذب سرمایه گذاری چینی در منطقه و ایجاد فرصت‌های ترانزیتی جدید برای انتقال چینی‌ها باشد و کالاهای پاکستانی از طریق ایران به ترکیه و اروپا می‌رسد. همه این موارد، مسیری را برای هر دو طرف فراهم می‌کند تا راه‌هایی را برای همکاری استراتژیک در نظر بگیرند که در این میان نخبگان هر دو کشور باید محرک و مشوق این اقدام حیاتی باشند.
اگرچه پاکستان و ایران در بسیاری از بسترها و بخش‌های مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند، اما میزان همکاری اغلب در مرحله آزمایشی قرار گرفته و مقدار قابل توجهی از تقصیر این امر متوجه پاکستان است. اسلام آباد در غل و زنجیر محدودیت‌های خارجی خود، عمدتاً در قالب نفوذ آمریکا، عربستان سعودی و تحریم‌های ایران، همواره از پیگیری روابط عمیق‌تر خودداری کرده است. از سوی دیگر، ایران تمایلی برای تقویت روابط دوجانبه نشان داده است که نمونه اصلی آن خط لوله گاز ایران و پاکستان است.
ایران که از سیاست خارجی دوسوگرایانه پاکستان ناراحت است، به دنبال رابطه نزدیکتر با هند است که ثابت کرده شریکی نسبتاً قابل اعتمادتری است. در رقابت مستقیم با بندر گوادر پاکستان، حمایت هند به ایران کمک کرد تا چابهار را به عنوان یک بندر بزرگ اقیانوسی در منطقه مطرح کند. در مجموع، عدم علاقه اسلام آباد به روابط معنادار با ایران، نفوذ کلی آن را تضعیف کرده و فضایی را ایجاد کرده که پاکستان به طور فزاینده‌ای در گوشه و کنار قرار می‌دهد.با این حال، موانعی که زمانی می‌خواستند مانع روابط ایران و پاکستان شوند، اکنون در حال از بین رفتن هستند و راه را برای یک اتحاد بزرگ بالقوه هموار می‌کنند.
تاثیر نیروی ثالث
یکی از بزرگترین چالش هایی که پاکستان در رابطه با ایران با آن مواجه بوده، فشار از سوی متحدش، ایالات متحده آمریکا است. آمریکا صریحاً مخالف هر نوع همکاری میان ایران و پاکستان بوده و پوشیده نیست که ابتکارات متعدد میان دو ملت را تخریب کرده است.
با این حال، پس از جنگ در اوکراین، نظر آمریکا تغییر کرده و با تهدید یک بحران شدید انرژی که به طور اجتناب ناپذیری به جهان توسعه یافته و در حال توسعه ضربه می‌زند، آمریکا به دنبال تعامل مجدد با کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا است.
در مارس ۲۰۲۲، پس از سال‌ها، یک هیئت بلندپایه آمریکایی با دولت نیکلاس مادورو در کاراکاس، نفت‌خیزترین کشور جهان، ملاقات حضوری نادری داشت. این نشست یک دستور کار داشت؛ جایگزینی نفت روسیه با نفت ونزوئلا.
تعاملات مشابهی با محوریت انرژی با لیبی نیز توسط ایالات متحده انجام شده است. جالبتر اینکه دولت بایدن احساس کرده که توافق برجام باید احیا شود تا ایران از تحریم‌ها رهایی یابد و از ذخایر گاز و نفت فراوان آن بهره‌مند شود. تغییر موضع آمریکا صرفاً به دلیل نیاز به منافع شخصی خود انجام می‌شود. با این حال، به طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود که ایالات متحده در حال اتخاذ نگرش ملایم‌تری نسبت به دشمنان نفت‌خیز خود، به ویژه ایران است. برای پاکستان، این یک فرصت است تا در ایران سرمایه گذاری کرده و با آن معامله کند.
یکی دیگر از موانعی که پاکستان در مورد ایران با آن مواجه است، مسئله عربستان سعودی است. هر گونه سرمایه گذاری با ایران خطر ناراحتی عربستان سعودی را به همراه دارد و اگرچه پاکستان در جنگ سرد این دو کشور به صراحت بی‌طرف مانده است. در نتیجه، اتحاد پاکستان با سعودی‌ها این کشور را از بررسی شرایط واقعی با ایران منع می‌کند.
روابط بین دو کشور تحت تأثیر مداخله سایر قدرت‌های خارجی - به‌ویژه عربستان سعودی، که به طور قطع علاقه‌ای به تقویت روابط بین اسلام‌آباد و تهران ندارد، قرار می‌گیرد.
عربستان سعودی چندین دهه است که نفوذ زیادی در پاکستان داشته و روابط چالش برانگیز ایران و عربستان و قطع روابط دو کشور در ژانویه ۲۰۱۶ بر روابط تهران و اسلام آباد تأثیر گذاشته است. عربستان سعودی نفوذ گسترده ای بر جمعیت سنی پاکستان دارد و ریاض هزینه مدارس دینی پاکستان را می‌پردازد تا بر ایده‌ها و ایدئولوژی‌های آنها تأثیر بگذارد. با توجه به نفوذ عربستان سعودی در میان اصولگرایان، اسلام آباد مجبور است ضمن احتیاط در روابط خود با ایران که ۹۰ درصد جمعیت آن شیعه هستند، از تحریک آنها خودداری کند.
علاوه بر موضوع آموزش دینی، پاکستان از نظر مالی به معنای گسترده‌تر به عربستان سعودی وابسته است و ریاض بارها از اهرم کمک‌های اقتصادی برای وادار کردن پاکستان به اتخاذ مواضعی استفاده کرده که در غیر این صورت با آن مخالفت می‌کند
علاوه بر موضوع آموزش دینی، پاکستان از نظر مالی به معنای گسترده‌تر به عربستان سعودی وابسته است و ریاض بارها از اهرم کمک‌های اقتصادی برای وادار کردن پاکستان به اتخاذ مواضعی استفاده کرده که در غیر این صورت با آن مخالفت می‌کند. به عنوان مثال، عربستان سعودی پاکستان را تحت فشار قرار داد تا در « اجلاس سران اسلامی» در مالزی در دسامبر ۲۰۱۹ شرکت نکند.
عربستان سعودی پیوسته پیشنهاد داده است کمک‌های اقتصادی سخاوتمندانه به پاکستان برای دستیابی به اهداف ژئوپلیتیکی آن ارائه کند بطوریکه در اکتبر ۲۰۲۱، ریاض کمک اقتصادی ۴.۲ میلیارد دلاری را در این راستا اعلام کرد. البته پیش از این، در سال ۲۰۱۸، پاکستان یک بسته کمک مالی به ارزش ۶ میلیارد دلار دریافت کرد. علاوه بر این، بخش بزرگی از نیروی کار پاکستان - ۲.۶ میلیون یا بیش از هفت درصد از کل جمعیت عربستان سعودی - در عربستان سعودی ساکن هستند و حواله‌هایی را که برای سرپا نگه داشتن اقتصاد پاکستان ضروری است، ارسال می‌کنند. گزارش بانک دولتی پاکستان تخمین می‌زند که حواله‌های دریافتی از کارگران پاکستانی در عربستان سعودی در سال مالی ۲۰۱۹/۲۰۲۰ بالغ بر ۸۲۱.۶ میلیون دلار بوده که بر اهمیت اقتصادی عربستان سعودی برای پاکستان تاکید دارد.
عربستان سعودی به دنبال اهرم نفوذ مالی بزرگ خود بر اسلام آباد است تا از ایران فاصله بگیرد. با وجود این تلاش‌ها، ریاض نتوانسته است ایران و پاکستان را به طور کامل جدا کند. کشورهای همسایه به دلیل نیازهای متقابل اقتصادی، ژئوپلیتیکی و امنیتی بیش از حد به یکدیگر وابسته هستند. در تاریخ روابط ایران و پاکستان فراز و نشیب‌های زیادی وجود داشته است، اما دو کشور پیوسته آن را مدیریت کرده‌اند و بارها به دلیل وابستگی متقابل ناگسستنی خود، روابط را از پرتگاه بازگردانده‌اند.
خط لوله‌ای فراتر از صلح
سنگ بنای اصلی روابط پاکستان و ایران، طرح خط لوله گاز پاکستان-ایران (IP) بوده که می‌تواند به طور همزمان به نفع هر دو طرف باشد. این خط لوله ۱۹۰۰ کیلومتری که از پارس جنوبی تا پنجاب امتداد دارد، ارزشی غیرقابل ارزیابی برای پاکستان و ایران فراهم می‌کند. با این حال، همانطور که در حال حاضر وجود دارد، خط لوله گاز IP یک فرصت در حال محو شدن است. علیرغم آغاز این پروژه نزدیک به یک دهه پیش، خط لوله هنوز حتی شروع نشده است. سمت ایران خط لوله ساخته اما به سادگی رها شده، در حالی که طرف پاکستانی منتظر شروع ساخت است.
دلایل عدم ابتکار پاکستان به دلیل فشار خارجی ذکر شده همراه با بی‌اعتمادی داخلی است که منجر به رها شدن زودهنگام این پروژه شده است. با این حال، همه مولفه‌ها می‌تواند تغییر کند. همانطور که قبلاً گفته شد، تغییر سریع وجهه ژئوپلیتیک ایران و همچنین کاهش چالش‌های پاکستان در قبال سیاست خارجی می‌تواند موج جدیدی از شور و شوق را ایجاد کند. خط لوله گاز IP در نهایت می‌تواند دوباره راه اندازی شود که به نفع دو کشور باشد.
پاکستان که با کمبود شدید انرژی، منابع بومی رو به زوال و صنایع جدید دست و پنجه نرم می‌کند، در آستانه قحطی انرژی قرار دارد. تاکنون، وام‌ها و واردات گران، بخش انرژی را سرپا نگه داشته است، اما اینها راه حل‌های کوتاه مدت و در بلندمدت ناپایدار هستند.
در نهایت، پاکستان باید انرژی وارداتی خود را، ترجیحاً با نرخ ارزان و یارانه‌ای افزایش دهد. با این حال، پس از احیا، خط لوله گاز IP می‌تواند اکثر این مشکلات را حل کند. این خط لوله با تامین ۲۲ میلیون متر مکعب گاز در روز و تولید برق معادل نزدیک به ۴۵۰۰ مگاوات، می‌تواند تقریباً تمام کمبود برق فعلی پاکستان را تامین کند. علاوه بر این، در مقایسه با واردات فعلی آن از کشورهایی مانند قطر، LNG ایران به مراتب مقرون به صرفه‌تر است.
از منظر ژئوپلیتیکی، خط لوله گاز IP می‌تواند روابط پاکستان و ایران را تقویت و به طور مؤثر نفوذ هند در حال گسترش در منطقه را خنثی کند. جالبتر این است که در سال ۲۰۱۶، چین تمایل خود را برای سرمایه گذاری در خط لوله و گسترش آن در مرزهای خود ابراز کرد. ایران از منافع چین استقبال و با ابراز علاقه برای پیوستن به کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) این توافق را پررنگ‌تر کرد. اگر ایران به آن بپیوندد، یک سه‌گانه بی‌نظیر در منطقه می‌تواند ظهور کند و از این رو توسعه، صلح و ثبات را ارتقا دهد. اگرچه اظهار نظر قطعی در این مورد خیلی زود است، اما تمایل اولیه کشورهای مختلف نشان داده که خط لوله گاز IP می‌تواند کاتالیزوری برای همکاری‌های فوق العاده در منطقه و فراتر از آن باشد.
برای ایران، خط لوله گاز IP می‌تواند تسکین بسیار مورد نیاز را برای اقتصاد آن فراهم کند. ایران که در سال‌ها تحت تاثیر تحریم‌های بی‌رحمانه بوده، نتوانسته است به طور مؤثری از منابع نفت و گاز فراوان خود درآمدزایی کند و در نتیجه، از ارقام تولید ناخالص داخلی بسیار پایین رنج برده است. ایران که در بازارهای LNG و نفت غایب است، فرصت را از دست می‌دهد و مشتاق است تا خود را به عنوان یک نیروی بزرگ در دنیای اقتصاد تثبیت کند. علاوه بر این، ایران فاقد یک اتحاد آهنین با هیچ یک از همسایگان خود برای کمک به کاهش بحران‌هایش است. به عنوان مثال، عراق درگیر آشفتگی دائمی است و ثبات لازم برای ایجاد اتحاد قوی ندارد.با این حال، اتحاد اقتصادی با پاکستان نه تنها باثبات و امن است، بلکه بازار ۲۲۰ میلیون نفری می‌تواند فرصت کافی برای ایران فراهم کند تا نیازهای اقتصادی خود را برآورده کند.
در طول دهه‌های گذشته، به جای روابط بالقوه برادرانه بین پاکستان و ایران، محیطی از ترس و دلهره ایجاد شده است. دو کشور به طور مداوم از یکدیگر چشم پوشی کرده‌اند و ترجیح می‌دهند هزاران مایل دورتر به دنبال اتحادهای نسبتاً ناپایدار و کوتاه مدت بگردند. با این حال، از آنجایی که پاکستان و ایران خود را از محدودیت‌های ژئوپلیتیک باز می‌کنند، باید برای آینده‌ای بهتر به یکدیگر نگاه کنند.
با رفع موانع همکاری، پاکستان و ایران می‌توانند راه را برای یک اتحاد بزرگ هموار کنند. این اتحاد می‌تواند دو شکل داشته باشد، یکی بعد اقتصادی و دیگری غیراقتصادی. با این حال، منافع اتحاد پاکستان و ایران نه در چشم‌انداز تجاری آن و نه در پیوندهای فرهنگی، بلکه در این واقعیت است که برای دوجانبه سودمند است. در داخل، ایران و پاکستان هر دو با مسائل مبرمی از انواع مشکلات مختلف مواجه هستند، اما هر دو طرف می‌توانند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات مربوطه خود را حل کنند.
/بازار برچسب ها: اهمیت ژئوپلتیکی ، خط لوله صلح ، تهران-اسلام آباد لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000SDg
منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: اهمیت ژئوپلتیکی خط لوله صلح تهران اسلام آباد خط لوله گاز IP می تواند پاکستان و ایران ایران و پاکستان عربستان سعودی سرمایه گذاری ایالات متحده برای همکاری اسلام آباد همکاری ها دو طرف تحریم ها دو کشور بین دو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۲۰۱۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خیالمان از مرزهای شرقی راحت باشد؟!
پس از تحولات دی‌ماه ۱۴۰۲، پاکستان به ایران وعده داد که در زمینه امنیت مرزی اقدامات بیشتری انجام دهد. دو کشور زمینه فعالیت مشترک اقتصادی زیادی نیز دارند. ایران در نزدیکی مرز پاکستان دارای بندر و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی بوده و پاکستان نیز از طریق بندر کراچی ظرفیت بالایی برای ترانزیت کالا دارد. روابط تهران و اسلام‌آباد از لحاظ سیاسی، یک رابطه راهبردی محسوب می‌شود.
به گزارش هم میهن، رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته وارد اسلام‌آباد شد. دیدار اخیر سیدابراهیم رئیسی از پاکستان، نخستین سفر رئیس دولت سیزدهم به این کشور است و با توجه به تحولات اخیر در شرق و جنوبشرق کشور، از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت پاکستان طی سال‌های اخیر هماهنگی و همراهی بالایی با ایران از خود نشان داده است.
حتی روابط میان دو کشور که پس از حمله تروریست‌های جیش‌العدل در دی‌ماه سال گذشته، پاسخ نظامی ایران در خاک پاکستان و پاسخ متقابل اسلام‌آباد برای مدت کوتاهی متشنج شده بود، با سرعت به حالت عادی بازگشت. به رغم این که تنش‌های دیپلماتیک میان دو طرف به وجود آمد، اما تنش در همین سطح کنترل شد و افزایش پیدا نکرد.
امنیت مرز مشترک تهران و پاکستان به همکاری دو طرف نیاز دارد. ۹۰۹ کیلومتر مرز مشترک از یک طرف به منطقه سیستان و بلوچستان در ایران و از سوی دیگر به منطقه بلوچستان پاکستان می‌رسد که هر دو طرف نسبت به مساله امنیت آن نگرانی‌های زیادی دارند. پس از تحولات دی‌ماه ۱۴۰۲، پاکستان به ایران وعده داد که در زمینه امنیت مرزی اقدامات بیشتری انجام دهد. دو کشور زمینه فعالیت مشترک اقتصادی زیادی نیز دارند. ایران در نزدیکی مرز پاکستان دارای بندر و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی بوده و پاکستان نیز از طریق بندر کراچی ظرفیت بالایی برای ترانزیت کالا دارد.
روابط تهران و اسلام‌آباد از لحاظ سیاسی، یک رابطه راهبردی محسوب می‌شود. پاکستان حافظ منافع ایران در ایالات متحده آمریکاست و در صورت نیاز، می‌تواند از ظرفیت میانجی‌گری خود استفاده کند. البته تمایل به استفاده از این ظرفیت به حسنه بودن رابطه دولت مستقر در پاکستان با ایران ارتباط دارد. اما این مساله بی‌سابقه نیست.
پیش از این در دوران دونالد ترامپ، عمران‌خان نخست‌وزیر وقت پاکستان از تمایل خود و همچنین درخواست رئیس‌جمهور آمریکا برای میانجی‌گری بین تهران و واشینگتن خبر داده بود. در صورتی که در تهران تمایلی به این امر وجود داشته باشد، اسلام‌آباد نیز مانند مسقط، توانایی انجام آن را دارد. اسلام‌آباد به رغم این که متحد آمریکا در منطقه محسوب می‌شود، در میان کشورهایی بود که حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق را محکوم کرد. با توجه به تمام این شرایط، سفر ابراهیم رئیسی به اسلام‌آباد، بسیار مهم است.
رابطه ایران و پاکستان فراتر از همسایگیپس از این تحولات روز گذشته سیدابراهیم رئیسی به اسلام‌آباد رفت و در فرودگاه مورد استقبال وزیر مسکن پاکستان قرار گرفت. او در بدو ورود با محمد اسحاق‌دار، وزیر خارجه این کشور، به گفتگو پرداخت و روابط دو کشور را فراتر از همسایگیِ صرف و متکی بر برادری و روابط قلبی عمیق و تاریخی توصیف کرد و گفت که «صهیونیست‌ها از اختلافات میان کشورهای اسلامی سوءاستفاده می‌کنند، لذا در برابر راهبرد دشمن برای تداوم اختلاف میان امت اسلامی، راهبرد ما وحدت است». وزیر خارجه پاکستان هم در این دیدار از ضرورت وحدت میان کشورهای اسلامی سخن گفت و بیان کرد: «امت اسلامی به رهبرانی همچون رهبر جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد».
محکومیت سکوت نهاد‌های بین‌المللی در جنگ غزهابراهیم رئیسی در ادامه در نشست مشترک مطبوعاتی با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان شرکت کرد. او در این نشست از رویکرد سازمان‌های بین‌المللی در برابر جنگ غزه انتقاد کرد و گفت: «آنچه امروز تمام دنیا را غصه‌دار کرده ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی به ظاهر مدافع حقوق بشر از جمله سازمان ملل و شورای امنیت در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی بر علیه مردم مظلوم غزه با حمایت آمریکا و کشورهای غربی است و ما معتقدیم موضع بحق مردم ایران و پاکستان و امت اسلامی بلکه همه ملت‌های آزاداندیش در حمایت از مردم مظلوم فلسطین در مسیر حق‌طلبی و عدالت‌خواهی و همچنین ایستادگی و مقاومت فلسطینیان مظلوم جواب خواهد داد و حتماً زمینه‌ساز نظم عادلانه جهانی خواهد بود».
او همچنین مطرح کرد که در نشست هیئت‌های عالی‌رتبه دو کشور تصمیم گرفته‌ایم که ظرفیت‌های دوجانبه در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را ارتقاء دهیم. رئیسی با اشاره به مواضع مشترک تهران و اسلام‌آباد در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان‌یافته، مواد مخدر و همچنین انواع ناامنی‌های تهدیدکننده دو کشور و منطقه، بیان کرد: این نگاه مشترک مبتنی بر دفاع از حقوق بشر محور همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور است».
رئیس‌جمهوری ایران از ارتقاء ۱۰ میلیارد دلاری سطح همکاری‌ها هم سخن گفت: «در نشست هیئت‌های عالی‌رتبه ایران و پاکستان تصمیم گرفتیم برای ارتقای سطح تعاملات تجاری و اقتصادی در گام اول مبادلات تجاری را به میزان ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهیم». رئیسی درباره افتتاح بازار مرزی هم ابراز امیدواری کرد که در این جهت گام‌های مؤثری برداشته شود. او در پایان اعلام آمادگی کرد که ایران تجربیاتی که در دوران تحریم‌ها به دست آورده را به پاکستان ارائه کند.
تشکر شهباز شریف از رهبر انقلابشهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان هم در این نشست گفت: «ما مقامات ایران و پاکستان درخصوص وضعیت مردم‌کشی در غزه گفتگو کردیم و این عمل اسرائیل را محکوم می‌کنیم. ما از کشورهای جهان می‌خواهیم این عمل نظامی اسرائیل را به پایان برسانند و یک راه‌حل عادلانه درخصوص مسئله فلسطین لازم است. پاکستان درخصوص تشکیل یک ریاست آزاد فلسطینی با ایران همکاری می‌کند تا قدس پایتخت فلسطین شود».
او همچنین بیان کرد: «من از رهبر ایران تشکر می‌کنم که پشتیبانی از مردم کشمیر دارند و حق آزادی‌خواهی ایشان را در نظر داشتند. بعد از انتخاب دولت جدید پاکستان برای اولین‌بار است که یک مقام عالی‌رتبه به کشور ما می‌آید و این موجب افتخار ماست؛ چشم ما روشن و دل ما شاد».
همچنین سیدابراهیم رئیسی در ادامه برنامه‌های سفر رسمی به پاکستان، در دیدار سردار ایاز صادق، رئیس مجلس ملی پاکستان، با اظهار امیدواری نسبت به اینکه این سفر گامی در جهت توسعه روابط باشد، نقش مجالس دو کشور را در تسهیل و تسریع ارتقای روابط فیمابین مهم و مؤثر عنوان کرد. او با بیان اینکه در برابر دشمنی‌های دشمنان دو راه تسلیم یا مقاومت وجود دارد، افزود: «در فلسطین نیز عده‌ای راه سازش را در پیش گرفتند و عده‌ای راه مقاومت که هزینه سازش به مراتب از مقاومت بیشتر است.
جمهوری اسلامی ایران از سویی دیپلماسی و میز مذاکره را ترک نکرد و از سوی دیگر در برابر فشارها و تحریم‌های آمریکایی‌ها گزینه مقاومت و ایستادگی را برگزید و از حقوق خود کوتاه نیامد، در نتیجه امروز شاهد رشد ۶ درصدی اقتصاد ایران هستیم و مقامات رسمی آمریکایی اعتراف می‌کنند که سیاست فشار حداکثری علیه ایران شکست خورده است.»
سردار ایاز صادق نیز در این دیدار با بیان اینکه هیچ‌کدام از احزاب پاکستانی چه احزاب همسوی دولت و چه احزاب اپوزیسیون، مخالف روابط دوستانه با جمهوری اسلامی ایران نیستند، تاکید کرد: «پاکستان هم علاقمند به گسترش روابط و هم نیازمند توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های انرژی، توسعه بازارچه‌های مرزی، همکاری‌های اقتصادی و تعاملات تجاری با جمهوری اسلامی ایران است و مجلس پاکستان آمادگی دارد در جهت رفع هر گونه مانع یا مشکلی در مسیر تقویت روابط فیمابین گام‌های عملی و مؤثر بردارد.»
نامگذاری یک خیابان در اسلام‌آباد به نام «ایران»گفتنی است رئیس‌جمهور ایران پس از نشست مطبوعاتی با نخست‌وزیر این کشور با آصف‌علی زرداری، رئیس‌جمهوری اسلامی پاکستان در کاخ ریاست‌جمهوری این کشور در اسلام آباد دیدار کرد و پس از این دیدار از لوح یادبود نامگذاری یکی از خیابان‌های اصلی و بزرگ شهر اسلام‌آباد به‌نام «ایران» رونمایی شد.
از سوی دیگر قرار است سید ابراهیم رئیسی در ادامه سفر اخیرش به کشور سریلانکا نیز سفر کند. شایان ذکر است که چند روز پیش هم بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، در قالب هیئتی به پاکستان سفر کرد و مقرر شد که سطح همکاری‌ها میان این دو کشور بالا برود.
در پی دیدار اخیر رئیسی با شریف، پرسشی که به وجود می‌آید این است که آیا ایران و پاکستان در درازمدت می‌توانند یک رابطه راهبردی با یکدیگر داشته باشند و مشخصاً این دو کشور چگونه می‌توانند مشکل گروه‌های تروریستی مرزی را حل کنند؟
یک اشتباه مهم؛ تضعیف نخبگان بلوچ و روحانیت میانهروپیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان، درباره چگونگی حل مشکل گروه‌های تروریستی به «هم‌میهن» گفت: «ارتباط ایران و پاکستان مبتنی بر دو محور انرژی و تجارت است. پاکستانی‌ها اعلام کرده بودند که حاضر به همکاری در حوزه کشیدن لوله گاز هستند و چینی‌ها هم اعلام آمادگی کردند که این کار را انجام دهند. با این اوصاف می‌بینیم که موضوع انرژی برای پاکستان به شدت مهم است؛ به خصوص آنکه در بخش‌هایی از این کشور در تابستان ۱۸ ساعت برق ندارند. مسئله دیگر تجارت است.
ایران تحریم است و می‌تواند از پاکستان به‌عنوان کشوری برای وارد کردن کالا استفاده کند؛ به این نحو که پاکستان به نام خود کالا‌ها را خریداری کند و از مرز به ایران بفرستد. پس در این حوزه پاکستان برای ایران ظرفیت مهمی است. از طرفی ظرفیت‌های بالایی در تبادل کالا در سه منطقه مرزی ریمدان، سراوان و تفتان وجود دارد. اگر درست عمل شود، می‌شود این مناطق را ساماندهی کرد و این امکان وجود دارد که حداقل ۱۰ درصد از تعرفه‌ها در مناطق صرف خود منطقه شود تا بسیاری از مشکلات حل شود».
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره گروه‌های تروریستی موجود در مرز ایران و پاکستان بیان کرد: «موضوع دیگر امنیت میان ایران و پاکستان است؛ به‌خصوص که اخیراً جیش‌العدل پیوند‌هایی با داعش هم خورده است. دولت ایران یک اشتباه مهمی را مرتکب می‌شود؛ آنکه نخبگان میهن‌گرای بلوچ و روحانیت میانه‌رو در منطقه را تحت فشار قرار می‌دهد.
مولوی عبدالحمید فردی است که می‌خواهد در چارچوب نظام فعالیت کند ما می‌بینیم که برخی می‌گویند باید مسجد مکی بسته شود یا اخیراً یک کارشناس سرشناس به‌تازگی گفته بود که مسجد مکی، مسجد ضرار است. تضعیف نیرو‌های تحصیل‌کرده میهن‌گرا و روحانیت میانه‌رو در نهایت به نفع گروهک‌ها تمام می‌شود. هنوز این مسئله برای مردم منطقه حل نشده است که چرا عوامل آن جمعه معروف در مهرماه ۱۴۰۱ بازداشت و معرفی نمی‌شوند.
اگر حاکمیت بتواند مردم را با خود داشته باشد، خود مردم مهمترین حافظان مرز‌ها می‌شوند و خود مردم با گروهک‌ها مقابله می‌کنند. اگر دولت ایران سیاست عاقلانه‌ای را به کار بگیرد و مردم محلی را راضی نگه دارد، حتماً آنها در کنترل مرز‌ها کمک می‌کنند، اما واقعیت این است که اکنون مردم سیستان و بلوچستان نارضایتی دارند. نباید بر مولوی عبدالحمید فشار وارد شود، زیرا مردم منطقه از او حرف‌شنوی دارند و او نیز هیچ‌وقت نخواسته است خارج از نظام فعالیت کند».
او در پاسخ به این پرسش که آیا پاکستان عزمی برای مقابله با گروهک‌ها ندارد؟ تشریح کرد: «واقعیت این است که پاکستان مرزش با ایران را به‌عنوان اولویت در نظر ندارد و به نوعی خیالش از این سمت راحت است. ایران همواره مدعی بوده است که پاکستان در قضیه برخورد با گروهک‌ها جدی نیست، اما واقعیت این است که سیاست‌های مرزی را نه دولت پاکستان بلکه ارتش این کشور تعیین می‌کند».
ملازهی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آمریکا تا چه حد بر سیاست‌های پاکستان در قبال ایران تأثیرگذار است، گفت: «پاکستان با آمریکا روابط بسیار نزدیکی دارد. آمریکا به‌خصوص بعد از روی کار آمدن ترامپ کمک‌های تسلیحاتی بسیاری به پاکستان کرد. پاکستان با سعودی‌ها هم ارتباط بسیار نزدیکی دارد و قبل از اینکه آقای رئیسی به این کشور برود، آقای بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان به پاکستان سفر کرده بود. اکنون عربستان و امارات در پاکستان فعالیت‌های زیادی در حوزه‌های مختلف دارند؛ بنابراین، این احتمال وجود دارد که پاکستانی‌ها در موضوعات امنیتی با ایران چندان صادق نباشند».
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت